Parki Narodowe:
Polozenie, powierzchnia
Bieszczadzki Park Narodowy jest trzecim co do wielkosci parkiem narodowym w Polsce, polozonym na poludniowo-wschodnich krancach kraju, przy granicy z Republika Slowacka i Ukraina.
Rozwój Parku
Powstaly w roku 1973 park obejmowal zaledwie 57.25 km2. Chronil wtedy jedynie niewielka czesc cennych przyrodniczo obszarów (glównie kompleks polonin z niewielkim obszarem przyleglych lasów). W nastepnych latach park dwukrotnie powiekszano. W 1989 i 1991 roku objeto ochrona znaczny obszar naturalnych lasów, a takze kompleksy pólnaturalnej roslinnosci nielesnej na terenie dawnych osad. Tarnica W 1996 roku park powiekszono o rozlegle tereny lakowe polozone na terenie dawnych wsi Bukowiec, Beniowa, Carynskie. Obecnie Bieszczadzki Park Narodowy zajmuje powierzchnie 278.3 km2 w najwyzej polozonej czesci Bieszczadów. Szczególne walory przyrodnicze terenu Bieszczadów przemawiaja za tym, aby park objal swym zasiegiem doline Sanu po pasmo Otrytu na pólnocy oraz cala zlewnie Solinki. W 1992 roku Bieszczadzki Park Narodowy stal sie czescia Miedzynarodowego Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie". Sklada sie on z trzech czesci: 1. polskiej (Bieszczadzki P.N. i dwa otaczajace go parki krajobrazowe: Cisniansko - Wetlinski i Doliny Sanu) 2. slowackiej (Park Narodowy Poloniny) 3. ukrainskiej (Rezerwat Przyrody Stuzica).
Bieszczadzki Park Narodowy - serwis ogólny. Zobacz także AUN.pl
Fauna
Bieszczadzki Park Narodowy jest stosunkowo licznie zasiedlany przez gatunki, które uznawane sa za zagrozone lub rzadkie w innych czesciach Europy. Rodzime populacje duzych ssaków drapieznych: niedzwiedzia, wilka i rysia sa szczególnie cennym elementem tutejszej przyrody. Sposród duzych roslinozerców najliczniejszy jest jelen. Liczebnosc populacji zostala oceniona na 5-7 osobników/100 ha. Pod koniec lat szescdziesiatych reintrodukowano w Bieszczadach zubry. Gatunek ten latwo zaadaptowal sie do miejscowych warunków i obecnie populacja bieszczadzka liczy okolo 100 osobników z czego w zyje okolo 20 osobników. W Bieszczadach wystepuja równiez populacje sarny, dzika, oraz kilka osobników losia. Jesli chodzi o sukcesy na polu ochrony aktywnej ostatnio dokonano w BdPN udanej reintrodukcji bobra. W Parku prowadzi sie równiez hodowle zachowawcza starej, ginacej rasy konia huculskiego. Park jest rajem dla ornitologów. Szczególnie interesujaca i cenna grupa sa liczne tu ptaki drapiezne takie jak: orzel przedni Aquilla chrysaetos, orlik krzykliwy Aquilla pomarina, sokól wedrowny Falco peregrinus, gadozer Circaaetus gallicus, orzelek wlochaty Hieraeetus pennatus, trzmielojad Pernis apivorus oraz sowy: puchacz Bubo bubo i puszczyk uralski Strix uralensis. Na poloninach gniezdza sie takze gatunki alpejskie: siwernika Anthus spinoletta, plochacz halny Prunella collaris i nagórnik. Monticola saxatilis Ciekawostka faunistyczna jest waz eskulapa Elaphe longissima, obecny tylko w kilku miejscach w Polsce; jego najwieksza populacja zamieszkuje rezerwat przyrody polozony wzdluz koryta Sanu, na pólnoc od granic BdPN. Bieszczadzka fauna ma takze wyrazne rysy wschodniokarpackie, oczywiscie dotyczy to wylacznie swiata bezkregowców. Liczne gatunki typowe dla Karpat Wschodnich mozna znalezc wsród owadów.
Roslinnosc
BdPN jest jednym z nielicznych we Europie obszarów górskich, o dobrze zachowanej rodzimej florze i faunie. Las zajmuje okolo 300px powierzchni, a ponadto do obecnych czasów przetrwalo kilka fragmentów lasu o charakterze pierwotnym. Róznorodnosc biocenotyczna i gatunkowa jest bardzo wysoka. Na duzych przestrzeniach wystepuja naturalne zespoly lesne i nielesne, którym towarzysza liczne zbiorowiska roslinne o charakterze pónaturalnym porastajace tereny dawnych wsi (tzw. kraina dolin). Trzeba podkreslic, iz szata roslinna i fauna Bieszczadzkiego P.N. w duzym stopniu uksztaltowala sie wskutek spontanicznej sukcesji wtórnej, regeneracyjnej trwajacej od pól wieku. Zjawiska te podkreslaja unikatowy charakter tego terenu, gdyz w podobnej skali czasowej i przestrzennej nie wystepowaly w innych obszarach górskich Europy ?rodkowej. Flora naczyniowa obejmuje okolo 760 gatunków, z których 29 to gatunki wschodniokarpackie. Wsród gatunków endemicznych dla Karpat Wschodnich w Bieszczadzkim Parku Narodowym wystepuja pszeniec bialy Melampyrum saxosum, lepnica karpacka Silene dubia, przywrotnik turkulski Alchemilla turculensis. Oprócz gatunków wschodniokarpackich do najcenniejszych roslin spotykanych w Parku naleza rosliny wysokogórskie (okolo 70 gatunków). Sa to m.in.: zawilec narcyzowy Anemone narcisiflora, widlak alpejski Diphasium alpinum, prosiennicznik jednoglówkowy Hypochoeris uniflora. 66 gatunków wystepujacych na terenie BdPN to rosliny prawnie chronione, przy czym 58 objetych jest ochrona scisla. Udzial gatunków synantropijnych jest stosunkowo niski (okolo 10%) co swiadczy o wysokim stopniu naturalnosci flory. Równie ciekawa i bogata jest grupa tradycyjnie zaliczana do roslin nizszych; wystepuje tu okolo 300 gatunków porostów, ponad 200 gatunków mchów oraz liczne gatunki grzybów. Do najciekawszych nalezy grzyb boczniak wetlinski Pleurotus vetlinianus, który wystepuje jedynie na terenie Bieszczadów (endemit bieszczadzki). Pionowy uklad stref roslinnych we Bieszczadach ma swoisty charakter. Wyróznic tu mozna trzy strefy klimatyczno-roslinne: pietro pogórza (do 500 m n.p.m.), pietro regla dolnego (500-1150 m n.p.m.) oraz pietro wysokogórskie - poloniny (do 1346 m n.p.m.). Brak tu zarówno pietra boru górnoreglowego, jak i kosodrzewiny. Uklad ten jest uwazany za efekt oddzialywania czynników klimatycznych oraz antropogenicznych w przeszlosci. Zima w Bieszczadach Prawie 90% powierzchni BdPN pokrywaja lasy, reszte stanowia poloniny i nielesne zbiorowiska lakowe w krainie dolin. Wystepuje tu 15 zbiorowisk lesnych oraz ponad 60 zbiorowisk nielesnych. W wyniku badan prowadzonych w ostatnich latach opisano tu kilkanascie zespolów endemicznych o charakterze wschodniokarpackim. Wazniejsze z nich to: zarosla olchy kosej Pulmonario-Alnetum viridis, wschodniokarpacka jaworzyna zioloroslowa Aceri-Fagetum, kwieciste ziolorosle poloninowe Astrantio-Knautietum, murawa blizniczkowa Nardetum carpaticum orientale, traworosle ze smialkiem darniowym Poo-Deschampsietum, wschodniokarpackie borówczysko Vaccinietum pocuticum.
Turystyka i edukacja ekologiczna
Bieszczady stanowia niezwykle atrakcyjny region dla turystyki pieszej, jezdziectwa, kolarstwa górskiego (w miejscach wyznaczonych), narciarstwa biegowego jak równiez fotografii przyrodniczej. Poniewaz okolo 70% parku jest objetego ochrona scisla udostepnianie parku do zwiedzania wymaga odpowiedniego przygotowania szlaków turystycznych, sciezek przyrodniczych i stalego nadzoru nad przestrzeganiem regulaminu dla zwiedzajacych. Na terenie Parku preferowana jest turystyka piesza po znakowanych szlakach turystycznych. Waznym zadaniem sluzb Parku jest rozwijanie edukacji ekologicznej. Osrodek Naukowo-Dydaktyczny zlokalizowany w Ustrzykach Dolnych prowadzi staly program edukacji ekologicznej dla kilkudziesieciu szkól bieszczadzkich, a takze realizuje zajecia i warsztaty przyrodnicze dla grup zorganizowanych. W oparciu o muzeum przyrodnicze, Terenowa Stacje Edukacji Ekologicznej w Suchych Rzekach i sciezki przyrodnicze Osrodek realizuje szereg programów edukacyjnych dla mlodziezy i doroslych.
Glówne cele ochronne Parku
Glówne cele ochrony w BPN to: -ochrona typowego krajobrazu Karpat Wschodnich z calym bogactwem osobliwych form, -charakterystyczny uklad pieter roslinno-klimatycznych, -glówne koncentracje rzadkich gatunków oraz zbiorowisk wschodniokarpackich i wysokogórskich, -naturalne biocenozy puszczanskie z fauna duzych drapieznych ptaków i ssaków. Ochrone umozliwia m.in. bardzo niska gestosc zaludnienia na tym terenie (ponizej 4 osób/km2). Strefowanie ochronne w Bieszczadzkim P.N. i M.R.B. "Karpaty Wschodnie" Obszar MRB "Karpaty Wschodnie" podzielony jest na trzy strefy, w których obowiazuja rózne zasady ochrony. Obszar centralny jest odpowiednikiem obszaru ochrony scislej w BdPN posiadajacej najwyzsze wartosci przyrodnicze i priorytety ochronne. W strefie buforowej, prowadzi sie ochrone aktywna ekosystemów (obszar ochrony czesciowej w BdPN). W parku narodowym priorytetem jest ochrona przyrody, dzialalnosc czlowieka jest ograniczona. Prowadzi sie tu badania naukowe sluzace poznaniu i ochronie zachodzacych procesów przyrodniczych. Ruch turystyczny dopuszczalny jest jedynie po wyznaczonych szlakach. Natomiast w strefie przejsciowej (obydwa Parki Krajobrazowe) dozwolone sa okreslone formy gospodarowania oraz turystyka pobytowa i rekreacja.